Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2019

PJA Lombard, L Smorenburg en J Strauss

Inleiding

In die 2019 seisoen is 'n totaal van 17 cultivars in die cultivarevaluasieprogram getoets. Daar is ses konvensionele, vier CL- (ClearfieldR, Imasamoks tolerant) en ses van die TT- (Triasien tolerant) groep by die program ingesluit. Daar is een nuwe CL cultivar 45Y93 en 'n nuwe kombinasie-tipe cultivar naamlik Imasamoks- en Triasien tolerante cultivar (Hyola 580CT) getoets. Al 17 cultivars is bastercultivars, soos die afgelope paar seisoene.

Nasionale cultivarproewe

Die Wes-Kaapse Departement van Landbou het gedurende die 2019 seisoen agt proewe in die Suid-Kaap aangeplant waarvan vier proewe se data ingesluit is. Die proewe in die Heidelbergvlakte en Tygerhoek (1ste saaidatum) het skade opgedoen weens te min grondvog. Die opbrengs by Klipdale was baie laag, maar die variasie binne die proef was te hoog en gevolglik is die proef se data nie ingesluit nie. Die proef by Swellendam is deur wildeganse vernietig met die aanvang van stamverlenging. In die Swartland is agt proewe aangeplant op sewe lokaliteite waarvan al die proewe geoes en data ingesluit is.

Klimaat

Alle klimaatdata is voorsien deur die Landbou Navorsingsraad. Die afgelope seisoen in die Swartland is gekenmerk deur onder gemiddelde reënval, hoewel die reënval tydens Julie naby aan normaal was (Tabel 1). Oktober was die reënval bogemiddeld maar, was reeds te laat om betekenisvolle bydrae tot die canolaopbrengs te lewer. Dit reënval in 2019, uitgedruk as persentasie (%) van die langtermyn, het gewissel tussen 53% en 86%. Die canola kon wel vanjaar vroeg gevestig word in die meeste areas, as gevolg van vroeë reën vanaf Maart in die Wes-Kaap.

Die klimaat vir Langgewens word in figuur 1 en 2 aangetoon. Langgewens het 199mm in 2019 ontvang teenoor 'n 12 jaar gemiddeld van 306mm vir die periode 1 Mei tot einde Oktober (Tabel 1). Die bogemiddelde maksimum temperature tydens Mei en Junie het tot gevolg gehad dat canola in 2019 veel langer geneem het voor dit geblom het as in byvoorbeeld 2018. Die lae maandelikse reënval in Augustus en September en baie warm temperature gedurende September was uiters negatief vir opbrengs in 2019.

Die Pools en Eendekuil areas het 'n uiters moeilike seisoen beleef. In die Pools area was dit baie droog, terwyl die versengende hitte gedurende September baie skade in die Eendekuil area aangerig het.

In die Suid-Kaap het voldoende reën gedurende Maart voorgekom, met weerstasies wat van 52mm tot 107mm gemeet het (Tabel 2). Tygerhoek het egter so veel as 299mm reën gemeet tydens Maart. Die meeste hiervan het in net meer as 24 uur voorgekom met die gevolg dat die meeste afgeloop het (Figuur 1). Aanplantings is vroeg gedoen in die ooste en sentrale dele van die Suid-Kaap. In die Westelike gebiede is tot in die begin van Mei aangeplant. Die grondvog was aanvanklik goed, maar weens die voorkoms van te min reën gedurende die groeiseisoen het sommige aanplantings misluk. In sekere areas was daar lande wat gebaal en of bewei was weens droogte. Die reënval in 2019 uitgedruk as persentasie (%) van die langtermyn het gewissel tussen 41.1% en 80.5% van die langtermyn gemiddeld (Mei tot Oktober).

Soos in die Swartland was die hoë maksimum temperature baie nadelig vir die canolaplante. Die gemiddelde maksimum temperatuur by Tygerhoek was regdeur die groeiseisoen bogemiddeld met die uitsondering van September wat meer as 5°C hoër was. Die hoë temperature en lae reënval gedurende Augustus en September het 'n baie negatiewe invloed op opbrengs gehad.

Resultate

Die opbrengsresultate word opgesom in Tabel 3 en 4 vir die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (CL)" en "Triasien tolerante (TT)"-cultivars se data is geskei van die konvensionele cultivars. Die nuwe kombinasie-tipe cultivar naamlik Imasamoks- en Triasien-tolerante cultivar (Hyola 580CT) is by die TT-groep ingesluit.

Die Swartlandproewe is gedurende die afgelope seisoen blootgestel aan onder gemiddelde vogtoestande tot baie droog met baie hoë temperature tydens blom en saadvul periode. Uiters min Sclerotinia het voorgekom in 2019. Witblaarvlek het, soos die afgelope paar seisoene, by Grasrug voorgekom. Die insidensie was hoog en die proef het haelskade tydens rosetstadium opgedoen. In die Swartland was die gemiddelde opbrengste 1 362kg ha^-1 teenoor 2 113kg ha^-1 1 777kg ha^-1 en 2 746kg ha^-1 in 2018, 2017 en 2016 onderskeidelik.

Al die proewe, met die uitsondering van saaityd 2 op Langgewens (27 Mei), is tussen 10 Mei en 16 Mei geplant. Die proefgemiddeldes vir die Swartland het gewissel tussen 629kg ha^-1 vir Eendekuil en 2 543kg ha^-1 vir Philadelphia.

Die konvensionele cultivar Diamond (1 775kg ha^-1) was die cultivar met die hoogste opbrengs in die Swartland. Diamond se opbrengs was egter nie betekenisvol hoër as die cultivar, Quartz (1 765kg ha^-1) in die 2de plek nie. Die opbrengs van CB Tango, Hyola 50, Belinda en Agamax was betekenisvol laer as dié van Diamond en Quartz.

Die CL-cultivar met die hoogste opbrengs in sy groep was 43Y92 (1 586kg ha^-1) gevolg deur 44Y90 (1 345kg ha^-1). Die opbrengs van 43Y92 was betekenisvol hoër as 44Y90, 45Y93 (nuwe CL) en 45Y91.

Alpha TT was ook die TT-cultivar met die hoogste gemiddelde opbrengs in die Swartland (1 449kg ha^-1). Die opbrengs was nie betekenisvol beter as Hyola 350TT (1 395kg ha^-1) in die 2de plek nie. Alpha TT (AG4510 TT) was ook die hoogste produseerder in 2017.

Die nuwe kombinasie-tipe cultivar naamlik Imasamoks- en Triasien tolerante cultivar (Hyola 580CT) se gemiddelde opbrengs was 1 084kg ha^-1. Hyola 350TT se opbrengs was betekenisvol hoër as Hyola 559TT, Hyola 650 TT, Hyola 555, Hyola 580CT en Atomic.

Die gemiddelde opbrengs van die TT-cultivars in 2019 was 20% laer in vergelyking met die konvensionele cultivars. In die 2018 en 2017 seisoene was die opbrengs 12.7% en 9.8% laer. Die CL-cultivars se opbrengs was gemiddeld 4% laer as die opbrengs van die konvensionele groep cultivars.

In die Rûens (Tabel 4) het die proefgemiddeldes gewissel tussen 1 981kg ha^-1 op Napier en 1 193kg ha^-1 op Tygerhoek. Die gemiddelde opbrengs was 1 732kg ha^-1 teenoor 2 270kg ha^-1 in 2017 en 2 240kg ha^-1 in 2016.

Die konvensionele cultivar Quartz (2 231kg ha^-1) het die hoogste gemiddelde opbrengs in die konvensionele groep en in die Suid-Kaap soos in 2018 gelewer. Dit is gevolg deur Diamond (1 979kg ha^-1) wat in 2017 die hoogste opbrengs gelewer het. Die CL-cultivar met die hoogste opbrengs in die Suid-Kaap was 43Y92 (2 069kg ha^-1). Die cultivar 44Y90 (1 972kg ha^-1) was 2de binne die CL-groep. In die 3de plek was 45Y91 gevolg deur 45Y93. In die TT-groep het Alpha TT (1 829kg ha^-1) die hoogste opbrengs gelewer gevolg deur Hyola 350TT (1 665kg ha^-1) en Hyola 650 TT (1 610kg ha^-1) in die 3de plek.

Die gemiddelde opbrengs van TT- cultivars was 17% laer as die konvensionele- en CL-cultivars. In 2018 was die verskil 9.3% teenoor 9% in 2017. Die CL- en konvensionele cultivars het gemiddeld met slegs 3kg ha^-1 in opbrengs verskil.

Cultivars gemerk met dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie.

Cultivars gemerk met dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie.

Aspekte wat die keuse van canola cultivars vir 2020 kan beïnvloed

PJA Lombard, L Smorenburg en Dr J Strauss

Belangrik

Die afgelope seisoen het ons gesien hoe die klimaat kan wissel binne 'n seisoen. In die Suid-Kaap het baie reën voorgekom gedurende Maart, maar is gevolg deur 'n baie droë groeiseisoen. Baie warm dae ("spikes") in September het die opbrengspotensiaal drasties verlaag. In die Eendekuil area het 'n bogemiddelde opbrengsverwagting verander na uiters lae opbrengste binne die bestek van 2 dae weens temperature rondom 40°C in begin September. Dit is onmoontlik om voorsiening te maak vir sulke klimaat uiterstes. Nogtans is goed aangepaste cultivars noodsaaklik vir sukses.

Die seisoen bepaal die spoed van fisiologiese ontwikkeling. Die gemiddelde aantal dae tot blom op Langgewens was 11 dae stadiger as in 2018 se 79 dae. Die Swartland en Suid-Kaap verskil gevolglik ook jaarliks (hoewel baie min in 2019). Wat belangrik is, dat cultivars meestal hul posisie ten opsigte van ander cultivars behou. Vinnige cultivars bly vinnig en stadige cultivars bly stadig. In Tabel 1 word die cultivar-eienskappe van al die plaaslik getoetste cultivars opgesom. Wanneer produsente 'n keuse maak is dit belangrik dat 'n paar eienskappe in gedagte gehou word, naamlik:

1. Is die saad van die cultivar van u keuse beskikbaar?

   Dit gebeur dat nuwe cultivars presteer in die proewe, maar dat daar nog net beperkte saad beskikbaar is in die komende seisoen. Indien u 'n 2de of 3de keuse cultivar moet plant, vra u self, is dit 'n beproefde cultivar (reeds voorheen in die nasionale cultivarproewe getoets)? Opbrengspotensiaal en opbrengs oor jare is opgesom in Tabel 2 en 3. Dit is die ideaal om na meer as een jaar se data te kyk. Dit is ook belangrik om te kyk hoe die cultivar in die Swartland en Suid-Kaap presteer het – dit dui op aanpasbaarheid. Dit kan bestuursbesluite beïnvloed.

2. Saadkwaliteit

   Oopbestuifde cultivars is byna nie meer beskikbaar nie, daar word nie aanbeveel dat produsente die saad van bastercultivars terug hou nie. Laasgenoemde praktyk se saad het laer opbrengste tot gevolg, risiko vir die siekte swartstam verhoog, asook die voorkoms van plante wat baie oneweredig ryp word. Maak seker die saad wat u beplan om aan te plant, is nie te oud nie en dat die ontkiemings persentasie so hoog as moontlik is (hoër is altyd beter).

3. Fisiologiese ontwikkelingstempo en veral die aantal dae tot blom en tydperk van blom is belangrik. In die Rûens is daar soms vroeg vog beskikbaar. Wanneer vroeg (begin April) geplant word is dit raadsaam om cultivars te kies met 'n effens langer groeiseisoen, vinnige cultivars kan te vroeg gesaai word. In areas waar die reën normaalweg vroeg afsny, moet verkieslik kort groeiseisoen cultivars geplant word (Tabel 1).

   

4. Onkruidbestuur

   Die konvensionele- en CL-cultivars is baie groeikragtig en waar die stand goed genoeg is help dit baie met die onderdrukking van onkruid. Onthou TT-cultivars vorm minder bio-massa as die ander groepe, gevolglik is digter stand vir die oorskadu effek baie belangrik by die TT-groep. Goeie stand word hoofsaaklik verkry deur voldoende hoeveelheid saad (3-3.5kg ha^-1) in redelike goeie omstandighede te plant.

   Produsente moet vooraf deeglike beplanning doen en onkruidgeskiedenis in ag neem alvorens op 'n cultivar besluit word. Die chemiese onkruiddoder-program vir die jaar word bepaal deur die tipe cultivar (konvensioneel, TT en CL). Die moontlikheid van groep 2 onkruiddoder (SU's) oordrag kan ook die keuse van cultivar beïnvloed. CL-saailinge is minder gevoelig (nie bestand nie) vir SU's oordrag in die grond.

5. TT-cultivars het as 'n groep laer saadopbrengs as konvensionele en Cl-cultivars

   Hier is keuse van cultivar baie belangrik, so selekteer cultivars met beter opbrengs. Die gemiddelde opbrengs van die TT-groep is tussen 9-20% laer as die ander groepe.

6. Siektes
   • Dit word aanbeveel dat produsente in gebiede met 'n hoë swartstamrisiko, cultivars aanplant met goeie swartstamweerstand (Tabel 1 en Canolafokus 51). Die aanplant van plaassaad kan opbrengs verlagings van tot 50% in sulke areas tot gevolg hê.

     

   • Min Sclerotinia het in 2019 voorgekom. In 2018 is waargeneem dat die siekte oor die hele Swartland versprei het. Sclerotinia is 'n siekte wat algemeen in die Rûens voorkom en geen cultivar het weerstand daarteen nie. Die sclerosiums, wat as bron van besmetting dien, bly vir 'n paar seisoene in die grond. Wat het Sclerotinia nodig om weer 'n probleem te word? 'n seisoen met gunstige klimaat (genoeg grondvog en tydperk van vog op die plante voor en tydens blom). Die siekte moet bestuur word (sien Canolafokus 63).

Inligting en eienskappe van die cultivars word opgesom in Tabel 1. Die inligting sluit in dae tot blom en tydperk van blom, sowel as opbrengspotensiaal. Die swartstamindeks word in twee kolomme verdeel. Die 2de kolom gee die swartstamindeks nadat saad met die saadbehandelingsmiddel Jockey® of Galmano behandel is. Waar internasionale inligting nie beskikbaar is vir spesifieke cultivars nie, is plaaslike data gebruik. Die laaste kolom dui die weerstandsgene aan van die cultivars met die beste swartstamweerstand. Die opbrengs per cultivar, uitgedruk as persentasie van die area gemiddeld vir 2017 tot 2019, word opgesom in Tabel 2 en 3.

In die Swartland het die konvensionele cultivars Diamond (123%) en Quarts (119%) die hoogste gemiddelde persentasie opbrengs oor die afgelope twee seisoene gelewer. Die CL-cultivar met die hoogste gemiddelde opbrengs was 43Y92 (115%). Die TT-cultivar met die hoogste persentasie opbrengs vir 2018 en 2019 in die Swartland was Hyola 350 TT (105%) gevolg deur Alpha TT (101%). Die cultivars wat gemiddeld die beste in die Swartland vir 2017-2019 seisoene gevaar het was, Diamond (konvensioneel) (121%), 43Y92 (CL) (113%) en Alpha (TT) (101%).

In die Rûens het die konvensionele cultivar Quarts (122%) oor die afgelope twee seisoene die beste gevaar, gevolg deur die CL-cultivars 44Y90 (115%) en 43Y92 (114%). Diamond (109%) het egter die 2de hoogste opbrengs in die konvensionele groep gehad. Die TT-cultivar met die hoogste persentasie opbrengs vir 2018 en 2019 in die Rûens was Alpha TT (107%) gevolg deur Hyola 350 TT (96%). Die cultivars wat gemiddeld die beste oor 2017, 2018 en 2019 seisoene in hul onderskeie groepe gevaar het was Diamond (konvensioneel) (112%), 44Y90 (CL) (114%) en Alpha (TT) (105%).

w = weerstand  |  mw = matige weerstand  |  mv = matig vatbaar  |  v = vatbaar
# Data verkry vanuit Australië in "Blackleg Management Guide Fact Sheet – Western and Southern Regions" (2014-2017).
Swartland swartstamdata (s) is gebruik waar geen ander data beskikbaar is nie.